W całej Polsce Poniedziałek Wielkanocny jest przede wszystkim dniem wesołości i swawoli. Najważniejszym i najbardziej znanym jest oblewanie się wodą, czyli śmigus-dyngus. Nazwa ta oznaczała kiedyś dwa zupełnie różne, , których początki giną w mrokach czasu.
Śmigusem zwano zwyczaj wodą, głównie dziewcząt na wydaniu i młodych kobiet, a także smaganie się zielonymi gałęziami i witkami wierzbowymi lub z nich batami (był to tzw. śmigus zielony). Natomiast dyngusem zwano pochody młodzieży męskiej, często w i z różnymi rekwizytami (np. z traczykiem, z barankiem, z kurkiem dyngusowym), połączone zawsze z wesołą świąteczną — wypraszaniem darów, przede wszystkim jaj wielkanocnych i jadła.
Z czasem obrzędy te zostały pod wspólną nazwą śmigusa-dyngusa (zwanego także śmigurtem lub śmigusiem) i zdominowane przez polewanie się wodą. Jest to i niepozbawiona zalotów zabawa młodzieży, od wieków praktykowana we wszystkich stanach. Nie na więc Poniedziałek Wielkanocny nazywany jest również lanym poniedziałkiem.
W tej zabawie inicjatywa należy zwyczajowo do chłopców, którzy na ładne, żwawe i lubiane dziewczęta całe konwie i wiadra wody, a nawet pławili je w stawach, sadzawkach i korytach do pojenia bydła. Dziewczyny się i uciekały z piskiem przed śmigurciarzami, ale w gruncie rzeczy były zadowolone. lm więcej wody wylano na pannę, tym większy był niej honor. Znaczyło to bowiem, że dziewczyna ma powodzenie i tzw. wzięcie. Prawdziwym zmartwieniem był natomiast śmigurciarzy, suche ubranie i włosy. Nie było więc końca szamotaniu, śmiechom, gonitwom i piskom. Nieprzerwanie, całymi strumieniami, lała się woda.
